Bugün yapacağımız 100.000TL yatırım ile 20 yıl sonra bugün etiket fiyatı 250.000TL olan bir ürünü satın alabiliriz. Bunun gerçekleşebilmesi için alım gücümüzün yıllık ortalama reel %5 artması gerekir. Aşağıdaki tablo bunun ulaşılabilir makul bir hedef olduğunu ama sadece faize koyarak bu hedefe ulaşmanın pek olası olmadığını gösteriyor.
2019 yıl sonu itibariyle Oxford Universitesi Vakfı Fonu’nun (￡4Milyar) yaklaşık %75’i hisse senetlerinden oluşuyordu. Cambridge, Harvard, Yale gibi kurumlar için de durum benzerdir. Bu tür kurumsal fonların portföy yöneticileri uzun vadede getiri potansiyeli yüksek yatırım araçlarını tercih ederler. Bu kadar risk alabilmelerinin temel sebebi ise yatırım vadelerinin sonsuz kabul edilmesidir. Anaparaya dokunulmaz, elde edilen reel getirinin bir bölümü üniversite bütçesine aktarılır, kalan kısmı ile fonun yıllar içinde reel olarak büyümesi amaçlanır.
Elbette bu bilgi yatırımlarımızın büyük bölümünü hisse senetlerinde değerlendirmeliyiz anlamına gelmez. Bireyler olarak koşullarımız bu tür kurumlardan farklıdır ve dolayısıyla kendi ihtiyaçlarımıza yönelik bir strateji izlememiz gerekir. Ancak şunu söyleyebiliriz ki uzun-vadeye sahip rasyonel bir yatırımcının hisse senetlerine eğilimli bir strateji oluşturmasını bekleriz.
Finansal teori bize getiri belirsizliği (risk) ile potansiyel getiri arasında bir ilişki olduğunu söyler. Yüksek risk, yüksek getiri potansiyeli demektir. Potansiyel getirisi yüksek yatırımın, uzun vadede yüksek getirisi olmasını bekleriz. Bir hisse senedine yatırım yaptığımızda ileride elde edeceğimiz getiri belirsizdir. Bir şirketin geçmişte her sene düzenli olarak kar payı (temettü) dağıtması önümüzdeki yıllarda da dağıtacağı anlamına gelmez, piyasa değeri ise birçok faktörden etkilenir. Peki tarihsel verilerde bu durumu görebiliyor muyuz? Hisse senetlerine yatırım yapmak faize para yatırmaktan, küçük şirketlere yatırım yapmak ise büyük şirketlere yatırım yapmaktan daha risklidir. 1926 yılından itibaren baktığımızda Amerikan piyasası için getiri sıralaması aynen bu sırada gerçekleşmiş.
Tarihsel olarak Amerika hisse senetlerinin yıllık ortalama getirisi yaklaşık %10 oldu, peki neden? Eğer bu soruya bir cevap verebilirsek bu durumu gelecekte (ya da başka piyasalarda da) gözlemleyecek miyiz konusunda daha iyi tahminler yapabiliriz. Kar payı oranı Amerika S&P500 endeksi için tarihsel olarak ortalama %3-4 civarında gerçekleşti. Bu durumda kar payı tek başına toplam getiriyi açıklamada yetersiz kalıyor. Kalan kısım hisse senedi fiyatlarının artışından elde ettiğimiz getiridir. Peki neden uzun vadede Amerikan hisse senedi fiyatları ortalama olarak yükseldi? Bu durumu açıklayacak birçok etken sıralanabilir. En önemlilerinden biri zaman içinde şirket gelirlerinin büyümesi (earnings growth) ve böylece değerlerinin yükselmesidir. Elbette bir şirketin değeri artarken borsada gördüğümüz piyasa fiyatı bu değişimi genellikle aynı şekilde takip etmez. Bu durumun farklı nedenleri vardır ancak uzun vadede aradaki farkın kapanmasını bekleriz. Tarihsel olarak Amerikan şirket gelirleri ortalama reel %3 büyüdü. Aynı dönemde Amerika’da enflasyonun yıllık ortalama %3 olduğunu düşünürsek, kaba bir hesapla toplam getiri oranı olan %10'a yaklaşabiliriz.
Hisse senetlerinden uzun vadede (faize kıyasla) daha fazla getiri bekliyoruz. Peki o halde neden tüm birikimimizi hisse senetlerine yatırmıyoruz? Hisse senetleriyle daha fazla para kazanabiliriz ama bunun gerçekleşebilmesi için gerçekten çok uzun süre beklememiz gerekebilir. Örneğin 2008 finans krizinde Amerika S&P500 endeksinin tepe noktasından aynı noktaya dönmesi 6 yıl sürdü. Ortada ciddi bir kriz olmasa bile oldukça olasıdır ki fiyatların olağan dalgalanması ile aylarca kayıpta kalabiliriz.
Hisse senedi yatırımı yüksek getiri potansiyeline sahiptir ve her ne kadar kimi zaman büyük kayıplar yaşasak da eğer yatırım vademiz yeterince uzun ise bu kayıpları tolere edebiliriz. Bu kayıplardan sakınmak için hisse senedi yatırımından tamamen uzak durmamız, uzun vadeli yüksek getiri potansiyelini kaçırmamıza neden olacaktır.
Arman Boyacı miks şirketinde operasyonlardan sorumlu direktör olarak çalışmaktadır. Ana ilgi alanı kompleks planlama problemleri için algoritmik öngörü ve karar verme çözümleri geliştirilmesidir. Çizge kuramı alanındaki doktora çalışmalarını Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünde tamamlamıştır.
PlatformAraştırmaStratejilerBiz Kimiz